غار یخ مراد جاذبه‌ای در میانه جاده چالوس است که یکی از غارهای منحصربه‌فرد و پرپیچ‌وخم ایران و از معدود غارهای طبقاتی کشور به شمار می‌رود. قندیل‌ها، ستون‌ها و دریاچه‌های یخ‌زده این غار شهرت بسیاری دارند و بازدیدکنندگان زیادی را به سوی خود می‌کشانند. هنوز از طول غار یخ مراد اطلاع دقیقی در دست نیست؛ چراکه حفره‌های متعدد آن مانع از دستیابی غارنوردان به انتهای غار می‌شود و همین مسئله بر شگفتی آن می‌افزاید.
مسیر دسترسی به غار بسیار زیبا است و شامل رودخانه پرآب آزادبر در پایین‌دست و گیاهان کوهستانی می‌شود که در کنار یکدیگر، طبیعتی آرام‌بخش را به شما هدیه می‌دهند. معمولا مسیر رسیدن تا غار پوشیده از برف است که جذابیت بازدید از یخ مراد را دوچندان می‌کند. در نهایت دهانه غار با سه متر طول و هشت متر عرض پدیدار می‌شود که در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. غار یخ مراد یکی از معدود غارهای مطبق ایران است و در بخشی از آن چهار طبقه مجزا با اختلاف ارتفاع بیش از ۳۰ متر دیده می‌شود.
اختلاف دمای یخ مراد با فضای بیرون، آن را از سایر غارها متمایز کرده است. معمولا دمای غارهای ایران به‌دلیل نبود جریان هوا و بخار آب، حداقل ۱۰ درجه بیشتر از فضای بیرون است؛ اما این غار به‌دلیل وجود منافذ مختلف بین فضای داخلی و بیرونی و ایجاد جریان هوا و همچنین ارتفاع زیاد از سطح دریا، دمای بسیار کمتری از فضای بیرون دارد. غار مزبور برخلاف نمونه‌های مشابه خود از تزیینات آهکی کمی برخوردار است و تنها در بخش‌های کوچکی از آن، آهک مشاهده می‌شود.
سه تالار بزرگ، سه یخچال زیرزمینی و هفت حلقه چاه تا عمق ۳۰ متر، بخش‌های مختلف غار یخ مراد را تشکیل می‌دهند. این غار به‌صورت فنری و با شیبی حدود ۳۰ درجه به بخش‌های مختلف راه می‌یابد.
تالار سنگلاخی
با ورود به غار به تالاری سنگلاخی به طول و عرض ۱۲ در ۱۸ متر و ارتفاع ۶ متر می‌رسید. بخش جالب توجه این تالار، تخته سنگ بزرگی به ابعاد سه در پنج متر با کف صیقلی و گود است. گودی کف سنگ نشان می‌دهد برای مدتی طولانی، آب اسیددار در این بخش جریان داشته و تخته سنگ را در طول هزاران سال به‌شکل امروزی درآورده است. به احتمال زیاد می‌توان نقطه شروع آب اسیددار را سقف همین تالار دانست که پس از جریان در غار، از اعماق آن خارج می‌شد و در پایین‌دست به رودخانه آزادبر می‌ریخت. احتمال دیگری نیز وجود دارد که صدها هزار سال قبل، پیش از آنکه بستر رودخانه تغییر کند، آب رودخانه از روی این تخته سنگ وارد غار می‌شد و گودی روی آن نشانه‌‌ای از جریان رودخانه است.
در انتهای تالار سنگلاخی، به سه راهرو می‌رسید:
- راهروی سمت راست پس از ۲۰ متر به بن‌بست منتهی می‌شود.
- در راهروی سمت چپ پس از طی مسیری لغزنده به طول ۵۰ متر با شیب ۱۰ درجه، به لبه پرتگاهی به عمق ۱۲ متر می‌رسید که برای ورود به آن باید تجهیزات غارنوردی داشته باشید. در انتهای پرتگاه، تالاری به ابعاد ۱۵ در ۱۰ متر وجود دارد که یکی از محل‌های تشکیل چکنده و چکیده‌های یخی در ماه‌های سرد سال به شمار می‌رود.
- راهروی سوم در سمت چپ تالار و سه متر بالاتر از کف آن قرار دارد و مسیر اصلی غار محسوب می‌شود. این راهرو از ابتدا تا انتها حدود ۲۵۰ متر است که گردشگران را به قسمت‌های مختلف غار هدایت می‌کند.
تالار دوم
پس از ۱۵ متر پیاده‌روی در راهروی سوم به شکافی می‌رسید که دو متر طول و یک متر عرض دارد و در زیر آن پرتگاهی به عمق هشت متر دیده می‌شود. ورقه آهنی محکمی روی شکاف قرار دارد که نقش پل را بازی می‌کند و به شما امکان عبور از آن را می‌دهد. در ادامه، تالار دوم غار با ابعاد ۲۰ در ۲۵ متر و ارتفاع ۱۰ متر پیش روی شما قرار می‌گیرد که دو دهلیز دارد؛ دهلیز ۶ متری که به چاهی با عمق هفت متر می‌رسد و دهلیز ۱۰ متری که به چاهی به عمق هشت متر ختم می‌شود.
تالار سوم
پس از تالار دوم، تالار سوم به بزرگی ۳۰ در ۲۵ متر قرار گرفته که سقف آن از بقیه تالارها بلندتر است. غارسنگ‌هایی بر دیوارها و سقف این تالار بسیار زیبا خودنمایی می‌کنند که به رنگ‌های نخودی و گل‌کلمی هستند.
دخمه دوقلو
دخمه‌ای به نام دخمه دوقلو در انتهای غار وجود دارد که توسط پرتگاهی به عمق پنج متر از تالار سوم جدا شده است. این دخمه شامل دو فضا می‌شود که ابعاد فضای اولی هفت در ۶ متر و ابعاد فضای دومی چهار در سه متر است که ارتفاع سقف هر یک به ۱٫۵ تا سه متر می‌رسد.
دخمه اول پوشیده از یخ دائمی است و دریاچه یخی اصلی غار و یک آبشار یخی در آن دیده می‌شود. دخمه دوم نیز یک دریاچه یخی در خود دارد. سطح دریاچه‌ها، ۶۰ متر پایین‌تر از ارتفاع دهانه غار قرار گرفته است و یخ آن‌ها در تابستان تا عمق ۱۰ سانتی‌متر ذوب می‌شود.
