پل خواجو اصفهان در شرق سی‌وسه‌پل قرار دارد و از نظر استحکام، تقارن و سبک معماری، یکی از پل‌های منحصربه‌فرد ایران به‌حساب می‌آید.
این پل در عصر صفوی به‌عنوان یکی از زیباترین پل‌های دنیا محسوب می‌شد و به‌خاطر معماری و تزیینات کاشی‌کاری به کار رفته در آن، از سایر پل‌های زاینده‌رود معروف‌تر است.
پل تاریخی خواجو به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
معماری پل خواجو
پل خواجو یک شاهکار معماری از عصر صفویه به شمار می‌رود که طبق برخی منابع معماری، کارکرد آن بی‌شباهت به پل طبیعت تهران نبوده و به‌جای اینکه فقط محلی برای گذر باشد، جایی فوق‌العاده برای توقف و لذت‌بردن از محیط اطراف بوده است. این پل ۱۳۳ متر طول، ۱۲ متر عرض و ۷٫۵ متر معبر دارد و در ساخت آن از مصالحی همچون آجر، سنگ و ساروج استفاده شده است.
پل خواجو هم از نظر هیدرولیک و هم سازه‌ای در هماهنگی کامل با بستر طبیعی زمین است؛ به‌طوری که پی پل خواجو به‌عنوان سدی زیرزمینی در برابر دریاچه مخزن آب زیرزمینی اصفهان عمل می‌کند.
مضاف بر اینکه این پل باعث می‌شود که رودخانه در بالادست، سفره آب زیرزمینی شهر را افزایش دهد و در پایین دست، مثل زهکشی برای زمین بستر شهر عمل کند.
در آن روزگار، زیر پایه پل را به‌صورت سرتاسری شمع قرار داده و پهنه غیرقابل نفوذی به وجود آورده و داخل آن ساروج ریخته‌اند. علاوه بر این، دهانه‌ها و کانال‌های عبوری ایجاد کردند که در نتیجه آن انرژی ناشی از آب که در پایین‌دست پل به هم می‌رسد، از بین می‌رود و حوضچه بسیار زیبایی شکل می‌گیرد. ضمن اینکه برخورد جریان‌های متقاطع آب منجر به تشکیل حباب‌ها و متعاقبا افزایش اکسیژن آب می‌شود؛ محیطی که برای پرورش ماهی مناسب بوده است.
تاریخچه پل خواجو
شاه عباس دوم صفوی در سال ۱۰۶۰ هجری قمری دستور ساخت پل خواجو را روی بقایای پل حسن بیک از دوره تیموری داد. بر اساس روایات، شاه عباس دوم به‌منظور ایجاد راه مواصلاتی بین محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز، تصمیم به ساخت این پل گرفت که در ادامه قرار شد علاوه بر پل بتواند به‌عنوان یک سد عمل کند.
شاه عباس برای اینکه بتواند همراه با خانواده، اقامت کوتاهی روی این پل داشته باشد، محلی موسوم به شاه‌نشین در وسط پل در نظر گرفت. در طول تاریخ، علاوه بر رفت و آمد از روی زاینده رود، از این پل برای تماشای مسابقه‌های قایقرانی، تفریح و خوش‌گذرانی پادشاه و همراهیانش استفاده می‌کردند. کتیبه‌ای در بخش جنوبى پل وجود دارد که نشان می‌دهد پل خواجو در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۹۰ هجرى مرمت شده است.
پل خواجو را با نام‌های دیگری همچون بابا رکن‌الدین، گبرها، حسن‌آباد، شیراز و پل شاهی نیز می‌نامیدند. علت نام‌گذاری آن به پل بابا رکن‌الدین، وجود بقعه بابا رکن‌الدین در تخت فولاد بوده است. مجاورت آن با محله خواجو نیز باعث شد که به پل خواجو معروف شود. این پل در نزدیکی جاده اصفهان به شیراز قرار داشت و در مقطعی از تاریخ، با نام پل شیراز خوانده می‌شد.
از آنجا که گبرها برای رفتن به محله خود از این پل استفاده می‌کردند، به پل گبرها نیز معروف بود. پل حسن آباد نیز یکی دیگر از اسامی آن بوده است؛ چراکه در روزگاران گذشته محله خواجو را با نام حسن آباد می‌شناختند. همان طور که گفتیم شاه‌عباس دوم در سال ۱۰۶۰ هجری قمری پل خواجو را بنا کرد و همین موضوع باعث شد که به پل شاهی معروف شود.
