مجموعه تاریخی و فرهنگی کاخ سعد آباد تهران، یکی از اقامتگاههای ییلاقی پادشاهان قاجار و پهلوی بوده است. مجموعه کاخ سعد آباد یکی از سه مجموعه کاخ زیبا و تاریخی منطقه شمیرانات شهر تهران به شمار میرود که آخرین پادشاهان ایران در آن اقامت داشتهاند.

اطراف مجموعه کاخ سعد آباد در گذشته از باغ پوشیده بود و داخل این مجموعه نیز باغی پر درخت وجود داشت. کاخ اختصاصی مجموعه سعد آباد، کاخ اصلی این مجموعه به شمار میرود و رضاخان به مرور زمان بر تعداد کاخها و بناهای مجموعه سعد آباد افزوده است. کاخهای ساخته شده در مجموعه سعد آباد به اعضای خانواده رضا شاه پهلوی تعلق داشتند و آخرین کاخ ساخته شده در مجموعه سعد آباد متعلق به لیلا پهلوی، دختر کوچک محمد رضا شاه بود. امروزه مجموعه کاخ سعد آباد یکی از برجستهترین جاهای دیدنی تهران به شمار میرود و گردشگران داخلی و خارجی در سفر به تهران از این مجموعه زیبا با جاذبههای تاریخی، فرهنگی و طبیعی بازدید میکنند.

بنای کاخ سعد آباد در زمان حکومت قاجار پایه گذاری شد و پس از کودتای سال ۱۲۹۹ توسط رضاخان، با به قدرت رسیدن خاندان پهلوی، بناهای موجود در مجموعه سعد آباد به دستور رضاخان ساخته و بازسازی شدند. بخشهایی از مجموعه سعد آباد در زمان به قدرت رسیدن رضا خان، خارج از این مجموعه بودند که توسط رضا شاه خریداری و به مجموعه سعد آباد اضافه شدند. اولین بناهای موجود در مجموعه سعد آباد در فضایی به وسعت ۸۰۰۰ متر مربع قرار داشتند و کاخ ملکه مادر، از اولین بناهای موجود بود. مجموعه سعد آباد در حال حاضر بزرگترین مجموعه تاریخی به جا مانده از دورههای پهلوی و قاجار در شهر تهران است.

مجموعه کاخ سعد آباد در شمال تهران قرار گرفته است و با توجه به منطقه زندگی یا اقامت خود در پایتخت، میتوانید از مسیرهای مختلفی بهسمت کاخ سعد آباد بروید؛ کافی است از طریق نزدیکترین مسیر به خیابان زعفرانیه برسید و سپس به خیابان طاهری وارد شوید. خیابان طاهری در ضلع شرقی و بخش میانی خیابان شهید فلاحی یا همان زعفرانیه قرار دارد. مجموعه کاخ سعد آباد دو ورودی در خیابانهای زعفرانیه و دربند دارد.

با مساحتی حدود صد هکتار، کاخ سعد آباد در شمال تهران، در غرب منطقه گلاب دره و شرق ولنجک واقع شده است. این مجموعه در ابتدا به عنوان محل استراحت تابستانی شاه های قاجار در قرن نوزدهم میلادی بنا گردید و بعد از آن نیز در سال 1300 هجری شمسی به کاخ رضا شاه تبدیل شد. کاخ ها و ویلاها در کنار درختان سرو و صنوبر قدیمی و زیبا بنا شده اند، این مجموعه دارای 18 کاخ است که برخی از آنها امروزه به موزه تبدیل شده اند. جدیدترین کاخ این مجموعه کاخ لیلا پهلوی، کوچکترین دختر محمدرضا پهلویست. همچنین از کاخ ملکه مادر که متعلق به ارگان ریاست جمهوری می باشد به منظور پذیرایی از میهمانان خارجی استفاده می شود.

کاخ های این مجموعه شامل کاخ های بهمنی، احمد رضا شاهی، اختصاصی، ساختمان جمهور، کاخ سبز (کاخ شهوند)، کاخ موزه سفید (کاخ ملت) و موزه های آب، استاد بهزاد، براداران امیدوار، چهره های ماندگار، خط و کتابت میرعماد، ظروف سلطنتی، مردم شناسی، فرشچیان، نظامی، نگارستان، هنرهای زیبا، هنر ملل و موزه مینیاتور استاد آبکار در این مجموعه قرار دارند.
نکته: از آنجاییکه وسعت این مجموعه به 110 هکتار می رسد و بیش از 17 کاخ و موزه کاخ را در خود جای داده است که از یکدیگر دور هستند این مجموعه به منظور راحتی بازدیدکنندگان با تعدادی ون که هزینه اندکی دارند اقدام به جابجایی آنها می کند.

روزهای تعطیل: این مجموعه در روزهای چهاردهم خرداد رحلت امام خمینی (ره)، بیست و یکم رمضان شهادت حضرت امام علی (ع)، بیست و پنجم شوال شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع)، نهم محرم تاسوعای حسینی، دهم محرم عاشورای حسینی و بیست و هشتم صفر رحلت حضرت رسول اکرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) تعطیل می باشد.