رود خانه پر آب و طویل قِزِل ‌اوزَن در میان دامنه کوه های شمال شرقی کشورمان در جریان است. قزل اوزن با سرچشمه گرفتن از ارتفاعات چهل چشمه کردستان زندگی بخش استان های بسیاری همچون کردستان،آذربایجان شرقی،اردبیل زنجان است. قزل اوزن با 670 کیلومتر طول نیمی از خود را در استان زنجان پهن کرده و رودخانه های ابهرچای زنجان رود را برای ادامه راه پر پیچ و خم و طولانی اش همراه می کند.

این رود با عبور از منطقه کوهستانی قافلانکوه، روانه رود خانه های هشترود، قرانقو و آیدوغموش شده سپس با ورود به میانه رود به سمت رودهای هیروچایی شهرستان خلخال سفر می کند. کوه ها و زمین های کشاورزی اطراف این رود، مکان های مناسبی برای کمپ های توریستی و تفریح هستند.

مزارع زیتون و شالیزارهای منجیل با رود قزل اوزن به حیات خود ادامه داده و از ترکیبش با رودخانه شاهرود و سپید رود (سفید رود) شکل می گیرد. با عبور از این شهرهای زیبا سر انجام به مقصد نهایی خود یعنی دریاچه پهناور خزر می ریزد.

قزل اوزن ریشه ای ترکی داشته و بخش اول آن به معنای طلایی و طلا است. رود خانه و یا شناور معنای واژه اوزن را تشکیل داده اند، همچنین در زمان گذشته کلمه اوز برای واژه های رود و یا آب فراوان مورد استفاده قرار می گرفت.

از نام های کهن این رود می توان به ماردوس، آماردوس، مردوس، آماری، ماردی، امردی، مردی، البیض و هولان مولان اشاره کرد. سال 372 قمری( 361 خورشیدی) در کتاب حُدودالعالم من المشرق الی المغرب اینطور از قزل اوزن یاد شده است: دیگر رودی است آن را سپید رود خوانند از کوه حوبرث رود از ناحیت ارمینیه روی به مغرب و میان گیلان ببرد و اندر دریای خزر افتد.

ضرب المثل نام آشنای هر کجا آب هست آبادانی هست.

در حاشیه این رود به وضوح قابل مشاهده بوده و هر قسمت از اطراف آن، فضای بسیار مناسبی را برای تفریح و لذت بردن از طبیعت زیبای قزل اوزن به وجود آورده است.