خانه انصاری ارومیه این بنای تاریخی باشکوه در شهر ارومیه میدان امام حسین (گول اوستی) ابتدای خیابان شهید مدنی و در کوچه انصاری واقع شده است.
این خانه که در زمان قاجار بنا شده است، متعلق به بابک جعفری بوده که بعدها به دختر ایشان و همسر سیف‌الله‌خان انصاری می‌رسد و به همین جهت به نام «خانه انصاری» شهرت می‌یابد.
خانه انصاری دو طبقه دارد که به‌شکل چهارگوش و رو به شمال ساخته شده است و در وسط حیاط و باغی بزرگ قرار دارد. ورودی‌های ساختمان در جبهه شمال شرقی و شمال غربی هستند که به‌وسیله راه‌پله‌های دو طرفه سنگی و طاق‌های هلالی آجری ساخته شده‌اند. از طریق این ورودی‌ها می‌توان به طبقه همکف، طبقه اول و اتاق‌های دوضلع شرقی و غربی، حیاط، باغ و واحد ساختمانی دیگر در جناح غربی دسترسی پیدا کرد.
طبقه همکف تا ارتفاع حدود دو متری از سنگ‌های تراش‌خورده و طبقه اول از آجر ساخته شده است. این طبقه یک پذیرایی بزرگ و دو اتاق کوچک و یک راهرو در طرفین به‌طور قرینه دارد.
ساختمان دیگری در جبهه غربی خانه وجود دارد که از سنگ و آجر و چینه ساخته شده است و به‌وسیله این ساختمان می‌توان به همه بخش‌های قبلی رفت‌وآمد کرد. این ساختمان دارای حیاط، اتاق‌های تودرتو و زیرزمین است.
باغ انگوری در جبهه جنوبی و اندرونی خانه قرار دارد که با دیوار خشتی و پایه‌های آجری حصاربندی شده است. در داخل حیاط باغچه‌هایی زیبا با درختان، گل‌کاری‌ها و چمن‌کاری‌های جذاب به چشم می‌خورد که طراوت خاصی ایجاد کرده‌اند. قدم‌زدن در مسیر بین این باغچه‌ها و تماشای نمای بیرونی خانه شما را به زمان‌های دور می‌برد.
سنگ و آجر، خشت و چینه، سقف پوشش چوبی و اندود گچ و تخته‌پوش از مصالحی هستند که در ساخت این خانه تاریخی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. همچنین پشت‌بام خانه را با کمی کاه و گل عایق‌کاری کرده‌اند.
تزیینات خانه انصاری به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود: جبهه خارجی ساختمان و حیاط. نمای بیرونی شامل ازاره سنگ‌نما و آجرکاری ساده فیروزه‌ای در حواشی پنجره‌ها و کاشی‌های دارای کتیبه است. درون ساختمان نیز با در و پنجره‌ها و شیشه‌های رنگی به‌صورت ساده آذین یافته است.
پنجره‌های بزرگ که دورتادور آن با کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده است، با تابش نور خورشید به شیشه‌های رنگی، گوشه‌ای از عشق و زیبایی و صفای دوران گذشته را متجلی می‌کنند.
